Podokręg Wschodni, kryptonim "Struga", "Krynica" i "Gorzelnia" - struktura terenowa Sił Zbrojnych w Kraju (Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej).
Służba Zwycięstwu Polski powstała w Warszawie 25 września 1939 r. W ramach ZWZ-AK Warszawa (wraz z powiatem) tworzyła Okręg Warszawa Miasto krypt „Wydra”, „Drapacz” (w sierpniu i wrześniu 1944 r. zmobilizowane siły tej struktury konspiracyjnej tworzyły Warszawski Korpus AK), a woj. warszawskie znalazło się w Obszarze Warszawskim ZWZ-AK krypt. „Folwark”.
Komendant
Struktura organizacyjna
- Inspektorat Siedlce AK
- Obwód Siedlce AK
- Obwód Sokołów Podlaski AK
Burza w inspektoracie
1 batalion pułku mjr Mariana Zawarczyńskiego "Ziemowita" atakował Niemców na drogach Siedlce-Międzyrzec Podlaski, Siedlce-Łuków, Siedlce-Łosice, Siedlce-Mińsk Mazowiecki. Plutony AK i BCh ośrodka Łosice broniły miejscowości i ostrzelały saperów usiłujących wysadzić most na rzece Toczna. Pod Wojnowem obroniono wiadukt kolejowy. W Krześlinie zdobyto magazyn uzbrojenia TODT. Działając wspólnie z oddziałami sowieckimi opanowano Wyczółki i Zbuczyn. Nie dopuszczono do też pacyfikacji Wiśniewa.
W Siedlcach działał oddział ppor. Czesława Dylewicza "Krukowskiego". Bronił on przed wysadzeniem katedrę, elekrownię i mosty. Nie dopuścił do wysłania 16 parowozów do Warszawy. Przy wsparciu czołgów sowieckich uderzył na oddziały niemieckie maszerujące szosa sokołowską. W szpitalu miejskim uratowano życie kilkudziesięciu rannym żołnierzom Armii Czerwonej. - Inspektorat Węgrów AK
- Obwód Węgrów AK
- Obwód Ostrów Mazowiecka AK - Inspektorat Radzymin AK
- Obwód Radzymin AK - "Rajski Ptak" - jednostka terytorialna Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Operowała na terenie powiatu radzymińskiego a także gminy: Somianka, Pniewo, Wyszków i Łochów. Nosiła kryptonimy "Raróg", "Rajski Ptak" i "Burak". Najbardziej upowszechnioną nazwą obwodu jest "Rajski Ptak", która widnieje na sztandarach kół Światowego Związku Żołnierzy AK z terenu byłego obwodu. Najważniejszą władzą wojskową Obwodu AK "Rajski Ptak" była Komenda Obwodu. W obwodzie utworzono 3 Ośrodki, w każdym z nich zorganizowano Komendy. Każdy Ośrodek składał się z 5-6 Placówek, które były najmniejszymi jednostkami organizacyjno-gospodarczymi. Placówka swoim zasięgiem obejmowała gminę lub niewielkie miasto. W Obwodzie powstało 17 takich Placówek.
- Obwód Garwolin AK - "Gołąb"
Obwód obejmował powiat garwoliński. Jego organizatorami byli: kpt. Czesław Benicki ps. "Komar" i chor. Narcyz Witczak-Witaczyński ps. "Kościesza" z 1 psk. Komendanci obwodu:
por. Zygmunt Żebracki ps. "Żeliwa" (1939-1942)
mjr. Władysław Szkuta ps. "Marcin", "Helena" (1942-1944)
- Obwód Mińsk Mazowiecki AK
26 lipca komendant obszaru warszawskiego gen. Albin Skroczyński - "Łaszcz" wydał rozkaz dowódcom podokręgów do realizacji akcji "Burzy". W rzeczywistości trwała ona od kilku dni. Dodatkowe zadania dotyczyły wsparcia powstania warszawskiego poprzez blokowanie jednostek niemieckich podążających do stolicy.
W podokręgu wschodnim planowano wystawienie Grupy Operacyjnej "Wschód" w składzie 8 Dywizji Piechoty AK i Mazowieckiej Brygady Kawalerii AK. Dowództwo objał płk Hieronim Suszyński "Szeliga". Sztab ulokował się w obwodzie mińskim, gdzie miała nastąpić koncentracja wszystkich zmobilizowanych oddziałów.
1 batalion pułku mjr Mariana Zawarczyńskiego "Ziemowita" atakował Niemców na drogach Siedlce-Międzyrzec Podlaski, Siedlce-Łuków, Siedlce-Łosice, Siedlce-Mińsk Mazowiecki. Plutony AK i BCh ośrodka Łosice broniły miejscowości i ostrzelały saperów usiłujących wysadzić most na rzece Toczna. Pod Wojnowem obroniono wiadukt kolejowy. W Krześlinie zdobyto magazyn uzbrojenia TODT. Działając wspólnie z oddziałami sowieckimi opanowano Wyczółki i Zbuczyn.
2 batalion 22 pp AK mjr Jerzego Sasina "Kopki" sformował się w lasach rucheńskich, repkowskich i Puszczy Sterdyńskiej. Zgrupowanie partyzanckie w lasach repkowskich swoją działalność ograniczyło do kilku potyczek. Zgrupowanie mjr. Czesława Majewskiego "Morro" w Puszczy Sterdyńskiej walczyło do 6 sierpnia. Wspólnie z 23 pułkiem ułanów rozbito pod Dzierzbami kolumnę samochodową, a pod Jagodnikiem niemiecką kompanię saperów.
Źródła:
[1] Atlas Polskiego Państwa Niepodległościowego, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa - Lublin 2007
[2] http://pl.wikipedia.org/wiki/Armia_Krajowa
