GENERAŁ STEFAN ROWECKI "GROT" (1895 - 1944)


Legendarny dowódca Armii Krajowej Stefan Rowecki, gen. "Grot" urodził się w 1895 roku w królewskim mieście Piotrków Trybunalski, w rodzinie pielęgnującej tradycje powstańcze i niepodległościowe. I te rodzinne tradycje ukształtowały charakter przyszłego generała, dowódcy podziemnej armii polskiej. Już w szkole podstawowej zaangażował się w ruch konspiracyjno-niepodległościowy, wstępując do tajnej organizacji Związek Młodzieży Polskiej, do jej najniższego szczebla - "Petu". W wieku 15 lat współorganizuje i następnie prowadzi drużynę raczkującego w Polsce skautingu, a dwa lata później wstępuje do tworzących się, również w zaborze rosyjskim, Polskich Drużyn Strzeleckich, przyjmując pseudonim "Radecki". W tym samym roku przenosi się do Warszawy i zostaje słuchaczem I Kursu Wyższej Szkoły Technicznej im. Wawelberga. W roku 1914 przedziera się przez granicę do Galicji i ... zostaje skierowany do szkoły oficerskiej Polskich Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu. Z chwilą wybuchu I Wojny Światowej wraz z kursem zostaje wcielony do kadrowego związku późniejszego 5 p.p. I Brygady Legionów Polskich z funkcją dowódcy plutonu. W grudniu 1914 roku zostaje awansowany do stopnia podporucznika i wkrótce po tym obejmuje dowództwo kompanii, co w I Brygadzie było nielada zaszczytem. W okresie kryzysu przysięgowego podobnie jak inni legioniści odmawia przysięgi i zostaje internowany w Beniaminowie. W 1919 roku wstępuje do odrodzonego Wojska Polskiego w stopniu kapitana, a w rok później otrzymuje awans na majora Sztabu Generalnego i pracuje w dowództwie I i II Armii, operujących na froncie wschodnim. Po wojnie bolszewickiej kończy Szkolę Sztabu Generalnego, a następnie, aż do wybuchu II Wojny Światowej pełni różne funkcje w W.P., jak np. szefa Wydziału Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, naczelnego redaktora Przeglądu Wojskowego, dowódcy 55 p.p., dowódcy Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza "Podole". Tuż przed wybuchem wojny, w stopniu płk dypl. obejmuje dowództwo Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej i na jej czele toczy walki w składzie Armii Lublin. Po bitwie pod Tarnawką (koło Tomaszowa Lubelskiego), 18 września (1939 r.), z braku benzyny i amunicji brygada traci zdolność bojową, dowódca nakazuje zniszczenie sprzętu , podwładnym, zwłaszcza oficerom, przebijanie się w miarę możliwości na Węgry, a sam przedziera się do Warszawy. Już 4 października spotkał się z prezydentem Stefanem Starzyńskim, a ten skontaktował go z generałem M. Tokarzewskim Karaszewiczem, który zaczynał właśnie organizować tajne siły zbrojne pod nazwą Służba Zwycięstwu Polsce. Gen. Tokarzewski z miejsca mianuje go swoim zastępcą, powierzając mu obowiązek sformowania Sztabu KG i sieci terenowego dowodzenia, a także opracowania struktur podziemia, sposobów konspiracyjnej walki oraz dowodzenia.
Stefan Rowecki przyjmuje pseudonim "Grot" oraz "Rakoń" i włącza się całą duszą w pracę konspiracyjną. Współpracując ze Stefanem Starzyńskim, głównym Komisarzem Cywilnym M. Niedziałkowskim (pełnomocnikiem Głównej Rady Politycznej w Kraju), no i oczywiście z gen. M. Tokarzewskim staje się S. Rowecki współtwórcą Polskiego Państwa Podziemnego. Tymczasem we Francji formują się nowe naczelne władze RP i obejmują kierownictwo nad krajem. Nowy naczelny wódz gen. W. Sikorski przekształca SZP w stricte wojskową organizację ZWZ. Komendantem Głównym tej zbrojnej organizacji zostaje (czasowo) gen. K. Sosnkowski. Generał M. Tokarzewski zostaje desygnowany na komendanta ZWZ Obszaru Wschodniego z siedzibą we Lwowie, a płk S. Rowecki - Komendantem Obszaru Warszawskiego. W miesiąc później (luty 1940 r.) obejmuje funkcje Komendanta ZWZ w strefie okupacji niemieckiej, a po mianowaniu na gen. bryg. Naczelny Wódz powołuje go na Komendanta ZWZ w całym kraju (lipiec 1940 r.). Po przekształceniu ZWZ w AK (luty 1942 r.) zostaje mianowany na Komendanta Głównego Armii Krajowej. W maju tegoż roku zostaje odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, a już po aresztowaniu (marzec 1944 r.) otrzymuje awans na gen. dywizji.
Dzięki odwadze, energii, zdolnościom organizacyjnym dowódcy AK urosło do największej w dziejach Europy armii podziemnej, o sprawnej organizacji i dużej sile bojowej. Armii, która nie stała z bronią u nogi - jak to głosiła komunistyczna propaganda, lecz prowadziła uporczywą walkę, przeprowadzając setki a nawet tysiące skutecznych akcji bojowo-dywersyjnych. Komendant Główny tej armii nie ograniczał się do działań ściśle wojskowych, ale współdziałając z władzami cywilnymi Polskiego Państwa Podziemnego, współrozwiązywał problemy codziennego życia ludności w trudnych warunkach okupacyjnych. Niestety, nie dane mu było dokończenie rozpoczętego dzieła. Rankiem 30 czerwca 1943 r. po przybyciu do lokalu konspiracyjnego przy ul. Spiskiej 14 zostaje aresztowany. Stąd zakutego w kajdany przewieziono do siedziby Gestapo przy ul. Szucha, a jeszcze tego samego dnia późnym wieczorem samolotem do Berlina.
Okoliczności jak również dokładna data śmierci Generała dotychczas nie zostały ustalone. Wiadomo jedynie, że z Berlina wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie trzymano w ścisłej izolacji. Według niepotwierdzonych wieści, parę dni po wybuchu Powstania Warszawskiego, podobno 6 sierpnia, na osobisty rozkaz Himmlera został po cichu rozstrzelany. I tak Polska straciła jednego z najznakomitszych synów, bohatera niezłomnie walczącego o wolność umiłowanej Ojczyzny.