Podokręg Zachodni, kryptonim "Hallerowo", "Hajduki" i "Cukrownia" - struktura terenowa Sił Zbrojnych w Kraju (Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej).
Służba Zwycięstwu Polski powstała w Warszawie 25 września 1939 r. W ramach ZWZ-AK Warszawa (wraz z powiatem) tworzyła Okręg Warszawa Miasto krypt „Wydra”, „Drapacz” (w sierpniu i wrześniu 1944 r. zmobilizowane siły tej struktury konspiracyjnej tworzyły Warszawski Korpus AK), a woj. warszawskie znalazło się w Obszarze Warszawskim ZWZ-AK krypt. „Folwark”.
Komendant
Struktura organizacyjna
- Inspektorat Skierniewice AK
- Obwód Skierniewice AK
- Obwód Łowicz AK
Obwód wchodził początkowo w skład Inspektoratu Rejonowego Skierniewice ZWZ i podlegał Komendzie Okręgu Łódź ZWZ. W lipcu 1940 został przekazany do Podokręgu Zachodniego „Hallerowo” Okręgu Warszawa–Województwo ZWZ.
Komendanci
Stefan Grzybowski ps. "Grzyb" - od grudnia 1939 do (najpierw jako dowódca powiatowy SZP, potem jako komendant Obwodu Łowicz ZWZ)
kpt. sł. st. Jan Borowski ps. "Janusz", "Paweł" - od października 1940 (komendant Obwodu Łowicz ZWZ) - Inspektorat Sochaczew AK - Obwód Sochaczew AK
- Obwód Błonie AK
- Obwód Grójec AK
Nosił kryptonim "Głuszec". Zaszyfrowane rozkazy i meldunki przenosiła młodzież należąca do Szarych Szeregów. Bieżącą walkę, dywersję oraz wyroki śmierci na Niemcach i kolaborantach wykonywały Sekcje Specjalne AK, czyli tzw. Kedyw. W połowie marca 1944 aresztowany został szef kontrwywiadu Obwodu Grójec kpt. Maciej Gabała ps. "Marek". 27 marca 1944 miała miejsce największa akcja zbrojna zorganizowana przez AK na terenie Grójca, mianowicie uwolnienie więźniów Gestapo z budynku "Caritas", w tym każe Macieja Gabały. Żaden z AK-owców nie zginął. Jeden z więźniów zmarł w kilka dni potem na skutek wcześniejszego pobicia przez Niemców podczas śledztwa. Komendantem Obwodu Grójec AK był wówczas kpt. Dionizy Rusek ps. "Halny" i "Grań". W odwecie za akcję Obwodu Grójec AK Niemcy rozstrzelali w Warszawie 20 zakładników. Planowali również rozstrzelać 50 Polaków na terenie powiatu grójeckiego, jednak tym planom sprzeciwił się starosta Werner Zimmermann. W połowie stycznia 1945 Grójec został "wyzwolony", a oddziały Armii Krajowej rozwiązane.
26 lipca 1944 komendant obszaru warszawskiego gen. Albin Skroczyński - "Łaszcz" wydał rozkaz dowódcom podokręgów do realizacji "Burzy". W rzeczywistości trwała ona od kilku dni. Dodatkowe zadania dotyczyły wsparcia powstania warszawskiego poprzez blokowanie jednostek niemieckich podążających do stolicy.
Z uwagi na duże zagęszczenie wojskiem nieprzyjaciela, podokręg zachodni także nie miał możliwości prowadzenia szerszej działalności bojowej. Wykonano kilka akcji dywersyjnych na linii kolejowej Warszawa – Skierniewice. Na bazie zgrupowania stołpeckiego zorganizowano pułk "Palmiry-Młociny". Wykrwawił się on 21 i 22 sierpnia w ataku na Dworzec Gdański. Od 30 sierpnia do l września brał udział w walkach obronnych pod Pociechą. 2 i 3 września walczył z oddziałami RONA w Truskawcu i Marianowie. Pułk został rozbity 29 września w bitwie pod Jaktorowem.
Do zgrupowania ppłk. Mieczysława Sokołowskiego "Grzymały" w lasach chojnowskich dołączyła kompania obwodu grójeckiego. W nocy z 18 na 19 sierpnia uderzała na Wilanów. Pozostałe oddziały odtwarzające 18 pułk piechoty z uwagi na pogarszające się warunki zostały zdemobilizowane. Próby utworzenia zgrupowania oddziałów obwodu błońskiego w lasach żyrardowskich także nie powiodły się. Operowały tam jedynie dwa oddziały leśne. W obwodzie łowickim oddział ppor. Stanisława Borowskiego "Maszynisty" w czasie marszu na Warszawę uległ rozbiciu.
Pod koniec sierpnia przestały obowiązywać w podokręgu zachodnim zadania wynikające z planu "Burzy". Inspektoratom zlecono dostarczanie środków walki, amunicji i żywności do Puszczy Kampinoskiej i lasów chojnowskich.
Źródła:
[1] Atlas Polskiego Państwa Niepodległościowego, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa - Lublin 2007
[2] http://pl.wikipedia.org/wiki/Armia_Krajowa
